Przejdź do treści

Powiat Głogowski dawniej.

Teren dzisiejszego powiatu głogowskiego od pradziejów stanowił jedno z głównych skupisk osadniczych na Śląsku. Sprzyjały temu żyzne gleby w pasie nadodrzańskim oraz na przedpolu Wzgórz Dalkowskich. Odra, jako życiodajna arteria, oraz znajdujący się na niej bród, przez który przebiegał ważny szlak handlowy, były kluczowymi czynnikami rozwoju Głogowa jako dużego ośrodka osadniczego już we wczesnym średniowieczu. Po raz pierwszy wspomniano o Głogowie w 1010 roku jako jednym z kluczowych grodów monarchii piastowskiej. Od 1253 roku miasto funkcjonowało na prawie magdeburskim, odgrywając istotną rolę w kształtowaniu osadnictwa wiejskiego w okolicy.

Od końca XIII wieku Głogów był ośrodkiem tzw. weichbildu – okręgu prawa miejskiego. Ta wczesna forma powiatu, zwana również w literaturze dystryktem, stanowiła wspólnotę sądowo-gospodarczą miasta z okolicznymi wsiami. Opierała się ona na dominacji miasta, ale także na wzajemnych świadczeniach, tworząc symbiozę między miastem a wsią.

Weichbild głogowski należał do księstwa głogowskiego, które powstało w połowie XIII wieku z Głogowem jako stolicą. Po okresie samodzielności księstwo w latach 1329–1331 stało się lennem królów czeskich, a później, od 1488 roku (formalnie od 1508 roku), dziedzicznym terytorium korony czeskiej, która od 1526 roku była częścią Cesarstwa Habsburgów.

W okresie największej świetności, między 1306 a 1312 rokiem, księstwo głogowskie obejmowało powierzchnię około 39 000 km². Jednak w kolejnych stuleciach ulegało systematycznemu zmniejszeniu – w 1413 roku odpadła część żagańska, w 1482 krośnieńska, a później jego powierzchnia ograniczyła się do 10 weichbildów. W 1510 roku liczba ta spadła do 7, a po 1638 roku zlikwidowano weichbild polkowicki. Największym z nich był weichbild głogowski, zajmujący powierzchnię 1329 km².

W XVI wieku powierzchnia księstwa wynosiła około 4560 km², a jego populacja w drugiej połowie XVI wieku liczyła około 137 tysięcy mieszkańców (30 osób/km²). Dwieście lat później liczba ta wzrosła o 20%.

Na początku XIV wieku najważniejszego urzędnika książęcego – palatyna – zastąpił starosta ziemski, którego decyzje wymagały zatwierdzenia przez księcia. W weichbildach najważniejszymi urzędnikami byli starostowie weichbildowi. Po przekształceniu księstwa głogowskiego w dziedziczne terytorium korony czeskiej w 1508 roku starosta ziemski stał się namiestnikiem królewskim, wspieranym przez rozrastający się aparat administracyjny.

Społeczeństwo księstwa głogowskiego, złożone z mieszczaństwa, szlachty i duchowieństwa, posiadało własne organy reprezentacyjne. Na poziomie weichbildów funkcjonowały deputacje (Landesälteste), które zajmowały się sądownictwem i skarbowością. Reprezentacje stanowe rozwijały się, tworząc podstawy administracji państwowej na szczeblu powiatowym.

Ustrój polityczny księstwa przetrwał do 1742 roku, kiedy król pruski dokonał jego likwidacji w wyniku podboju Śląska. W okresie pruskim powiat głogowski przechodził liczne zmiany terytorialne. W 1920 roku Głogów został wydzielony jako powiat miejski. W 1932 roku powiat ziemski powiększono, obejmując m.in. Bytom Odrzański i Sławę, co dało mu powierzchnię 1243,5 km². Powiat dzielił się na 11 gmin wiejskich i 3 miasta (Bytom Odrzański, Polkowice, Sława), z populacją przekraczającą 60 tysięcy mieszkańców.