Pradolina Głogowska
Równoleżnikowa Pradolina Głogowska stanowi północno-zachodnią część długiego na 170 km, podmokłego Obniżenia Głogowsko-Milickiego. Jest to rozległa depresja końcowa, powstała na przedpolu lądolodu. W dnie pradoliny płynące wody wyżłobiły terasy, na których położony jest Głogów oraz inne miejscowości.
Na południowy wschód od Głogowa tam, gdzie dzisiejsza rzeka Rudna powtarza średniowieczny przebieg koryta Odry, dolina rozszerza się, tworząc Równinę Grębocicką. Brzegi Odry zachowały miejscami naturalny krajobraz, obejmujący starorzecza, wyspy, piaszczyste łachy oraz charakterystyczną roślinność łęgową. Przyległe terasy, pokryte żyznymi madami, są zajęte przez łąki i pola uprawne.
Część wschodnia
Na wschód od Głogowa Pradolina Odry rozszerza się na Równinę Grębocicką. Płynąca środkiem tego obszaru rzeka Czarna i jej przedłużenie – Kanał Południowy – powtarzają dawny bieg Odry, który istniał tu jeszcze w średniowieczu. Obecne koryto Odry pokrywa się natomiast z dawnym biegiem Baryczy.
Płaskie, urodzajne i podmokłe tereny w widłach tych rzek tradycyjnie nazywane są „Czarnym Zakątkiem”, co wiąże się z zalegającymi tam ciężkimi madami. Równina Grębocicka, obramowana Wzgórzami Dalkowskimi, również pokryta jest żyznymi glebami, jednak brak tu większych połaci lasów. Nad Odrą zachowały się fragmenty dawnych borów bagiennych i lasów łęgowych.
Pomimo regulacji brzegów i budowy wałów przeciwpowodziowych, systematycznie prowadzonych od 1874 roku, Odra zachowała w dużej mierze swój dawny charakter, z widocznymi zakolami, starorzeczami i piaszczystymi łachami. Jest rzeką kapryśną, co potwierdziła katastrofalna powódź w 1997 roku. Pas nadrzeczny między Borkiem a Leszkowicami został w 1986 roku objęty ochroną jako obszar przyrody chronionej.
Siedliska przyrodnicze i atrakcje turystyczne
Wzdłuż rzeki znajduje się szlak migracyjny ptaków oraz liczne siedliska ptactwa wodnego. Okolica sprzyja wędkarzom i rekreacji, szczególnie w rejonie Borkowa, Golkowic i Mileszyna.
W Leszkowicach zachowały się ślady historycznego systemu nawadniającego z XIX/XX wieku, obejmującego śluzę i kanały. W parku przypałacowym rośnie 6 dębów-pomników przyrody.
Rezerwat „Skarpa Storczyków”
Na odcinku między Trzęsowem a Orskiem znajduje się wyjątkowo malownicza, stromo opadająca skarpa, poprzecinana wąwozami i porośnięta buczyną. W 1993 roku utworzono tam rezerwat przyrody „Skarpa Storczyków”, chroniący jedno z trzech w Polsce stanowisk storczyka kruszczyka połabskiego, a także inne rzadkie gatunki roślin, grzybów i stary drzewostan. Zwiedzanie rezerwatu możliwe jest wyłącznie po oznakowanej ścieżce przyrodniczej.
Zabytki sakralne i architektoniczne
- Kościół Nawiedzenia Matki Bożej w Piersnej (XV w.) – gotycka świątynia, odbudowana po pożarze w 1635 r., z barokowym wnętrzem.
- Kościół św. Marcina w Grębocicach (ok. 1500 r.) – późnogotycka świątynia z późnobarokowym wyposażeniem i płytami nagrobnymi z XVI–XVIII wieku.
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Szymocinie – cenny zespół nagrobków, gotycki tryptyk oraz freski z 1717 r.
- Pałace w Borku, Białołęce i Droglowicach – budowle w stylu XIX-wiecznym, w Droglowicach dodatkowo zachował się spichlerz szachulcowy z końca XVIII wieku.
Część zachodnia
Po minięciu Głogowa Odra płynie południowym skrajem Pradoliny Głogowskiej, tworząc łagodne zakola w kierunku północno-zachodnim. Lewobrzeżna część doliny jest szeroka i płaska, obejmuje podmokłe łąki, zarośla oraz starorzecza. Po południowej stronie dolina posiada wyraźną krawędź, uformowaną przez potoki spływające ze Wzgórz Dalkowskich.
Huta Miedzi „Głogów”
Na lewym brzegu Odry dominuje przemysłowy krajobraz z Hutą Miedzi „Głogów”, której budowę rozpoczęto w latach 1967–1978. Obecnie zakład odpowiada za 80% krajowej produkcji miedzi elektrolitycznej oraz ma duży udział w produkcji srebra (8% produkcji światowej) i złota.
Choć przemysł hutniczy spowodował przekształcenie krajobrazu, a w pierwszych dekadach również degradację środowiska, obecnie prowadzone są szeroko zakrojone działania proekologiczne. Zalesiona strefa ochronna wokół huty (1500 ha) wykazuje oznaki odrodzenia ekosystemu, o czym świadczy wzrost liczby gatunków ptaków oraz obecność bobrów.
Zabytki zachodniej części doliny
- Kościół Bożego Ciała w Brzegu Głogowskim – XIII-wieczna świątynia z romańskimi murami nawy.
- Dwór renesansowy w Czernej – zbudowany w 1558–1559, zachował neorenesansowe piece i kominki.
- Park krajobrazowy w Czernej – z pomnikowymi dębami i platanami (wiek ok. 350 lat).
Punkty widokowe
- Skarpa w Drogomilu – rozciąga się z niej widok na Bytom Odrzański i dolinę Odry.
- Wały odrzańskie – wzdłuż trasy z Brzegu Głogowskiego do Czernej, otoczone zabytkowymi drzewami.
